فدائییان خلق فارس تشکیلاتینا آیاقچیلیق ائدن علی اکبر حق پژوهون دیلچیلیک و آذربایجان دیلی اوزره یازمیش یازیسینا باخیش

 

 

بیلیم و علم مسئله سی سؤز قونوسو اولدوقدا بو مسئله سرحد تانیماز بیر مقوله دیر. آنجاق سسسیزجه فارس باستانگرایلیغینی ایران و سولچولوق آدینا یایقینلاتماغا دوشونن ذاتلار اؤز میللی منلیگی و کیملیکلرینه اؤزگه یاشادیقلاری اوچون فارس باستانگرایلیغینا دؤرد اللی یاپیشاراق الی آیاقدان تانیماز مقامدا یئر آلمیش گؤرونورلر. بو ذاتلاردان بیری ده اؤز ایفاده سینه گؤره فداییان خلق فارس تشکیلاتی نین کادری ساییلان علی اکبر حق پژوه ایمضاسی ایله یازان ذات عالیدیر (1). بو ذات کئچمیش یازیلاریندا آذربایجانلاریلاری اؤز میللی حاقلارینی طرح ائتدیکلری اوچون پان تورکیستلیک و عرب لری ایسه پان عربیست ایتتیهامی ایله قارالاماغا چالیشمیش (2، 2.1، 2.1.1). علی اکبر حق پژوه ذات عالی تورک و عرب میللی فعاللارینی ایران ممالیکی محروسه سینده اؤز میللی منلیک و کیملیکلری ایله ایلگیلندیکلری اوچون اونلاری "پان ترکیست و پان عربیست" خاریجی و امپیریالیست عامیللری ایتتیهامی ایله دامغالانماسینا باخمایاراق سؤز قونوسو ایران موضوعلو "دیل و مدنیت مقوله لری" اولدوقدا بو مسئله هئچ ده بو ذاتلارین نظرینده پیس ساییلمازمیش. یالنیز بو ذات عالیلرین تمامیتچی و توتالیتئر فیکیرلری باشقالاری طرفیندن گؤز آردی ائدیلدیکده مسئله فرق ائده رک کئچی چایین اوتاییندا و یونجا چایین بو تاییندا قالاجاق گؤرونور، اوخویوروق:

"هنوز هم در دانشگاه‌هاى ما دانشجويان در هنگام دفاع از پايان‌نامه‌هاى خود به آنان استناد می‌كنند و بهترين پژوهش آنهايى هستند كه منابع آنها كتاب‌ها و مقالات نويسندگان غرب باشد. اين حقيقت بيانگر آن است كه ما در راستاى بازشناخت تاريخ و فرهنگ و زبان ميهن خود سرمايه‌گذارى لازم را نكرده و براى شناختن فرهنگ ديرينه‌ى اين سرزمين كه بازمانده‌ى نياكان مشترك‌مان ‌می‌باشد آنچه را كه شايسته آن بوده است انجام نداده‌ايم"(3).

اوسته گؤروندوگو کیمی دیل و مدنیت مقوله لرینی بورژوازی بیر مقوله حئساب ائدن ذات عالیلر اؤزلرینی جهان وطن تانیتماقلارینا باخمایاراق ایران آدی آلتیندا تمامیتچیلیک مقوله سی سؤز قونوسو  اولدوقدا بو جغرافیانین کئچمیشده کی مدنیتی و اؤلموش دیللری ایله ده ایلگیلنمه گی اؤزلرینه عوامفریبلیک و وطن سئورلیک مقوله سی حئساب ائدرلر. آنجاق بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده یاشاماقدا اولان دیل و مدنیتلر سؤز قونوسو اولدوقدا بو ذاتلارین سانجیسی و قارین آغریلاری توتموش کیمی ایکی آیاقلارینی بیر باشماغا تپه رک فارسچیلیق آدینا یئری گؤیه یاماماغا و باشقا دیل و مدنیت صاحابلارینی خاریجی عامیللر و امپیریالیست گوجلره نیسبت وئرمگه چالیشارلار. علی اکبر حق پژوه ذات عالیدن گئنه ده اوخویوروق:

" از آغاز پيدايش دانش زبان‌شناسى مدرن در تحقيقات انجام يافته‌اى که مرتبط با زبانهاى مشرق زمين به ويژه زبانهاى هندو ـ ايرانى می‌باشد ما به ندرت به نوشته‌اى که در آن به زبان آذرى جايگاه لازمه‌اى را که اين زبان دارا و شاياى آن می‌باشد، داده باشد، بر می‌خوريم، ما تنها به آنچه که در زبانشناسى ايرانى مورد استناد واقع می‌گيرد، تحقيقات جسته و گريخته‌اى است که زنده‌ياد احمد کسروى آن را انجام داده است"(3).

اوسته گؤروندوگو کیمی دیل و مدنیت مقوله لرینی بؤرژوازی مقوله سی حئساب ائدن علی اکبر حق پژوه ذات عالیلر ایران ممالیکی محروسه سینده سایی میلیونلاری آشان ائتنیک آذربایجان تورپاقلارینداکی مدنیت صاحابلارینی گؤز آردی ائده رک آیاغینی کئچمیش سلفلری نین یئرینه باسماغا چالیشیر. بیلیندیگی کیمی مشرق زمین دئدیکده هیندو ایران دیل قوروپو دئییل، یالنیز ایران ممالیکی محروسه سینده بو دیل قوروپوندان باشقا تورک دیل قوروپونا عایید اولموش دیللر، و سامی دیل قوروپونا عایید اولموش دیللر ده وار. بوگون جانلی یاشاماقدا اولان دیل و مدنیتلری گؤز آردی ائده رک آذربایجان آدیندان آلینمیش "آذری" کلمه سینه "هیند و ایران دیل قوروپو" دئیه تاخیلماق گولونج بیر داورانیش ساییلار. بو داورانیشی بو ذاتلارین سلفی احمد کسروی ده فارس راسیستلیگی قارشیسیندا اسکیکلیک کومپیلئکسینه قاپیلاراق بیر نئچه صحیفه لیک مقاله بیچیمینده فارس حاکیمیتینه 1309 ایلینده تقدیم ائتدی. فارس شوونیستلری و پان ایرانیست گوجلر بو مقاله نی بیر کتابچه کیمی دؤنه دؤنه چاپ ائتدیلر(4). دئمک، او مقاله یه وئریلمیش آد احمد کسروی نین فارس راسیستلیگی قارشیسیندا اسکیکلیک کومپیلئکسیندن ایلری گلن مسئله ایدی. او مقاله نین ایستر آذربایجان آدی، ایسترسه ده او مقاله ده توخوندوغو دیل ملزمه سی ایله هئچ بیر ایلگی سی یوخ ایدی. اوسته گؤروندوگو و آشاغیدا دا گؤره جه گیمیز دک علی اکبر حق پژوه ایمضاسی ایله یازیلان یازیدا دا ایشاره اولموش "آذری" کلمه سی نین ده بوگونکو آذربایجان دیل و مدنیتی ایله هئچ بیر ایلگی یوخدور، اوخویوروق:

" در تئورى ارائه شده از سوى زنده ياد احمد کسروى، زبان آذرى به عنوان زبانى که ديگر به خاموش گراييده و از بين رفته است، به‌شمار آمده است .... و گوئيا زبان آذرى گويشى از زبان فارسى بوده است (گاهى نيز لهجه‌اى) و از زبان آذرى تنها واژه‌هاى انگشت شمارى در زبان کنونى مردم آذربايجان باقى مانده است."(3)

اوسته گؤروندوگو کیمی میللی منسوبیتینه اؤزگه لشمیش، ائله بیل سیاست واسیطه سی ایله بئینی نی اوشوتموش و فداییان خلق فارس تشکیلاتینا آیاقچیلیق ائدن ذات عالی ده، آذربایجانداکی بوگونکو مسئله لره جاواب وئرمک یئرینه بوگونکو مسئله لری کئچمیش سلفی تقی ارانی کیمی اسکیکلیک کومپیلئکسینه قاپیلاراق اؤرت باسیر ائتمک اوچون فارس دیلی ایله بو دیلین آراسیندا اورتاقلیق گؤرمه گن و گوندمده اولمایان بیر موضوعنو آذربایجان میللی مسئله سینه کؤلگه دوشورمک اوچون اؤنه سورمگه دوشونمزدی. دئمک، بو مسئله بو تشکیلاتداکی سولچومئاب فارس شوونیستلری نین کؤنلونجه اولدوغو اوچون گوندمه چیخاریلمیش و میللی مسئله باشلیغی آلتیندا بو یازییا سیته مسئولو طرفیندن اؤنم وئریلمیشدیر دئیه دوشونمه لی ییک. علی اکبر حق پژوه آذربایجان دیلی نین تورک دیللری ایله ایلیشگیسی اولمادیغینی ایددعا ائده رک یازیر:

" از اين نگرش، به جرئت می‌توان گفت که هنوز آذرى پژوهى در ابتداى برداشتن اولين گامهاى خود می‌باشد و پژوهش هايى که قبلا انجام گرفته بيشتر مرتبط با پارسى پژوهى که تنها بخشى از ايران پژوهى می‌باشد و ترک پژوهى که مرتبط با مغول پژوهى بوده است .... برخى از اين افراد با توجه به شگفت انگيز بودن تاريخ ايران و زيبايی‌هاى تاريخ زبان‌هاى ايرانى همانند زبان اوستايى و زبان کتيبه‌هاى هخامنشى شيفته‌ى و تحت تاثير قرار دارند و در پژوهش‌هاى خود با توجه به بنياد دانش آکادميک ايرانشناسى که در راستاى تحقيقات دانشمندان اروپايى و امريکايى است زبان معاصر آذرى را شاخه‌اى از زبانهايى که به اورال ـ آلتاى مشهور شده است قرار می‌دهند. .... اکثراين طيف به جهت اينکه به پيروى از نظريات زنده ياد احمد کسروى زبان آذرى را زبان مرده باستانى آذربايجانيان و گويشى و لهجه‌اى از زبان فارسى می‌پندارند، و زبان معاصر آذرى را مرتبط با زبان ترکى می‌دانند در تحقيقات خود عملاّ هيچ جايگاهى در پژوهشهاى خود به زبان آذرى نمى دهند.اين موضوع اساس به بيراهه رفتن اين اکادميسين ها را سبب می‌گردد."(3).

اوسته گؤروندوگو کیمی دیلچیلیک ایددعاسیندا اولان علی اکبر حق پژوه ذات عالی بیلمه دیگی موضوعلارا باشینی سوخماغا چالیشیر- ککلیک ده قیشدا باشینی قارا سوخاراق باشقالارینی گؤرمز خیال ائدرمیش. اصلینده او باشقالارینی دئییل، اؤزونو آلداتمیش اولاردی. دئمک، ایران تاریخی و باستانگرایلیق وورغونو اولان ذات عالیلر باشقا دیل و مدنیت صاحابلارینی بورژوازی عامیلی دئیه سوچلاماقلا اؤز شییادلیقلارینی و اوپورتونیست اولدوقلارینی سرگیله میش اولارلار. گئنه ده اوخویوروق:

" ـ ديدگاه علاقمندان به ترکى و ترک نژاد بودن آذربايجانى ها که در پى جستجوى ريشه‌اى باستانى براى زبان آذرى معاصر هستند. اينان بدلايل علايق سياسى و بعضى نارسايى هايى که از سيستم آموزشى غلطى که در ميهن مان رايج است نشات می‌گيرد به مطالعه منابع‌اى که در کشور ترکيه و جمهورى باکو نشر گرديده است روى آوده اند اين طيف با برگرداندن الفبايى کتابهاى به زبان آذرى باكويى را كه پس از فروپاشانيدن اتحاد جماهير شوروى در باکو نشر می‌يابند. به جستجوى تاريخ و شناسنامه‌اى متغاير با واقعيت‌هاى تاريخى، براى آذربايجان هستند.... در اين نوشتار ما زبان را به عنوان يک پديده‌ى مجرد که هيچ تاثيرى از زبان‌هاى ديگر اقوام نگرفته باشد و خود به خود شکل پذيرفته و رشد پيدا کرده باشد، ننگريسته‌ايم و بدان جهت تاثيرپذيری‌هاى زبانى اقوام بيابان‌گرد دامدار ايرانى و اقوام شکارچى زرد مغول را در يکديگر و متعاقب آن تاثيرپذيرى متقابل اين ترکيب آميخته با زبان آذرى را مورد بررسى قرار داده‌ايم "(3)

اوسته گؤروندوگو کیمی محمود افشار یزدی نین ادبیات دیلی (جمهوری باکو، زبان آذری باکویی و ساییره) اؤزونو سولچو کیمی تقدیم ائتمگه چالیشان و باشقالارینی بورژوازی عامیلی و پان ترکیست و پان عربیست و خاریجی عامیللر ایتتیهامی ایله هده له گن ذات عالی نین ایفاده لرینده سرگیلنمکده دیر. بو گؤروشلر عوامفریبلیک و راسیستلیک اتگیسی آلتیندا قالمیش گؤروشلره اساسلانمیر می؟ کئچمیش یازیلاریمیزدا ساری عیرق (نژاد زرد) دئیه بیر نژادین اولمادیغینی و بو گؤروشون دینی گؤروشلر مقوله سینه اساسلاندیغینی بلگه لر ایله اورتا قویموشوق (5). علی اکبر حق پژوه ایمضاسی ایله گئنه ده یازیلیر:

"... اين مورد در زبان ما آذری‌ها به وقوع پيوسته است و تنها آنچه که از زبان ترک ـ مغول در زبان ما راه يافته وام گيرى نحوى و اندک لغات مغولى است و از نظر مورفولوژيکى و سيستم صوتى نه تنها ويژگی‌هاى صوتى خود را نگه داشته است، بلکه به دليل ويژگی‌هاى جامعه شهرنشينى و کشاورزى بسيارى از واژه ها را نيز به آنها وام داده و در عين حال از نظر ريخت‌شناسى نيز در زبانهاى ترک ـ مغول تاثيرات به سزايى را گذاشته است. در اين مورد، يعنى تاثير گذاری‌هاى زبان آذرى در زبان‌هاى ترک ـ مغول از نظر ريخت‌شناسى و بخش‌هاى عمده صرف ونحو در صفحات آينده به حد لزوم شرح داده شده است."(3).

اوسته گؤروندوگو کیمی علی اکبر حق پژوه دیلچی اولماق ایددعاسینا قاپیلدیغینا باخمایاراق تورک دیللری نین مغول دیلی ایله هر هانسی بیر ایلیشگیسی اولوب اولمادیغینی دا ایجتماعیته آچیقلامیر. او تورک دیللری و موغول دیللرینی عئینی گؤسترمگه چالیشاراق "زبان ترک- مغول" ایفاده سینی بو دیللرین یئرینه قویماغا چالیشیر. یئری گلمیشکن بو دیللر اوزره دوراقلاماق و مسئله نین هانکی آشامادا اولدوغونو اورتایا قویماق لازیم گؤرونور.

کئچمیش و اسکیمیش تئوریلره گؤره تورک دیللری اورال- آلتای دیل قوروپونا باغلی ساییلیرمیش. زامان گئدیشی ایله بو دیل قوروپو آدلاندیردیقلاری قاریشیق (معجون) ایکی دیل عائیله سینه بؤلونموش و ایکی باشقا دیل عائیله سی اورتایا آتیلمیش. اورال باشلیغی آلتیندا یئنی بیر دیل عائیله سی اورتایا قویولموش. اورال دیل عائیله سی اؤزو ایکیه بؤلونموش:

1- فیننوقرو(finnugrische Sprachen) ویا اوقرو-فین دیللری (ugro-finnische Sprachen).

2- سامویئد دیللری (samojedische Sprachen).

فیننوقرو و سامویئد دیل قوروپلاری اورال دیل عائیله سینی اولوشدورار. بو دیل قوروپلاریندان فیننوقرو دیللری ایکی قولا آیریلار:

1- فین قولو.

2- اوقرو قولو.

آشاغیدا اورال دیل عائیله سینی هانکی دیللر اولوشدوردوغونا داییر خریطه اوزره تانیش اولوروق:

 

Bild:Finno-Ugric languages.png

اوسته کی خریطه دن گؤروندوگو کیمی اورال داغلاری و اونون اوزاق چئوره سیندن باشلامیش ایسکاندیناوی مملکتلری نین بیر بؤلومو، اونقار (مجاریستان) و وولقا چایی نین چئوره سینده یئرلشمیش اهالی نین بیر بؤلومونون دیللری بو دیل عائیله سینی اولوشدورار (تشکیل ائدر)(6).  تورک دیللری ایسه آلتای دیل عائیله سینه باغلیدیرلار. آلتای دیل عائیله سی آوروآسیا قیطالاریندا یاییلمیش بیر دیل عائیله سیدیر. بو دیل عائیله سی 60 دیلدن قورولموش. آلتای دیللری 3 دیل قوروپونو اولوشدورار:

1- تورک دیللری

2- موغول دیللری

3- تونقوز دیللری.

بو اوچ دیل قوروپلاری نین اورتاقلیغی، قورولوش (typologische Struktur) و بیر بیرلری  ایله ایلیشگیده اولاراق بیربیرلریندن سؤز آلما باخیمیندان ایلری گلمیشدیر. بعضی آراشدیرماجیلار کوره و ژاپون دیللرینی ده آلتای دیل عائیله سینه (Makro-Altaisch) عوضوو حئساب ائدرلر (7).   علی اکبر حق پژوهون یازیسی "زبان ترک-مغول" (!!!!) دئیه بیر قاریشیق (معجون) و چلیشگه لی موضوع اولدوغو اوچون موغول و تورک دیللری نین آدی ایله تانیش اولماق بو شارلاتانلارین الینی آچماق اوچون فایدالی اولار دئیه دوشونوروک:

 

تورک دیللری:

 

تورک دیللری آشاغیداکی دیللردیر:

1- گونئی گونباتان یا اوغوز دیل قوروپو:

- تورکیه تورکچه سی.

- آذربایجان تورکچه سی.

- تورکمنچه.

2- قوزئی گونباتان قیپچاق دیل قوروپو:

- تاتار تورکچه سی.

- باشقورد تورکچه سی.

- قازاق تورکچه سی.

- قیرقیز تورکچه سی.

3- گونئی گونچیخان یا اویغور دیل قوروپو:

- اؤزبک تورکچه سی.

- اویغور تورکچه سی.

4- قوزئی گونچیخان یا سیبری تورک دیل قوروپو:

- یاقوت (ساخا) تورکچه سی.

- تووا تورکچه سی.

5- چوواش دیلی (وولقا چایی قیراغیندا باشقا تورک دیللریندن تجرید اولموش بیر دیل)(8، 8.1، 8.2).

تورک دیللری عائیله سینی آشاغیداکی خریطه ده داها آیدین گؤره بیله ریک:

 

 

 

(9)

 

2- موغول دیللری:

موغولوستاندا دانیشیلان موغول دیلی، موغول دیللرینی نماینده لیک ائدر. بو دیل موغولوستان جومهوریتینده ایداره دیلیدیر. بو دیل موغولچانین اساس یازی دیلینی اولوشدورار. بو دیل اوزاق کئچمیشده خالخا طایفالاری طرفیندن دانیشیلدیغی اوچون موغولوستان ایداره دیلی خالخا- موغولچاسی آدلانار. بو دیل خاهار و هارچین آغیزلاری (لهجه لری) ایله بیرلیکده 6 میلیون اینسان طرفیندن دانیشیلار. باشقا موغول دیللری آشاغیداکیلاردیر:

1- بوریات موغولچاسی (روسیه، موغولیستان و چین جومهوریتینده)

2- اویرات موغولچاسی (موغولوستان و چین جومهوریتینده)

3- ساترا موغولچاسی (چین جومهوریتی نین سانتا و دونق خییانق بؤلگه لرینده)

4- کالموک موغولچاسی (روسیه فئدراسیاسیندا)

5- مانققهور موغولچاسی (چین جومهوریتینده)

6- داقور موغولچاسی (چین جومهوریتینده)

7- اوردوس موغولچاسی (چین جومهورینیتده)(10).

اوسته کی چئشیتلیگی گؤز اؤنونه آلاراق "زبان ترک- مغول" ایفاده سینی بیر سیاست مقوله سی کیمی 21 اینجی چاغدا سرگیله مگه چالیشماق - ایستر جاهیللیک و ایسترسه ده تبهکارلیق اوزریندن اولسون – بیلیم و عئلیم باخیشیندان دا محکوم بیر داورانیش ساییلار. بئرتولت بئرئشت دئمیش: گئرچکلیگی بیلمه گن جاهیل، اونو بیلیب، آماج یؤنلو (هدفدار) اونون اوستونو باسیرماغا چالیشان فاسد و تبهکاردیر. بئرتولت بئرئشتین ایفاده سینه گؤره علی اکبر حق پژوه ذات عالی بو مقوله لرین هانکیسیندا یئر آلابیلر. اونو دا خالق ایجتماعیتی بلیرله مه لیدیر.

علی اکبر حق پژوه ذات عالی آوروپالیلار طرفیندن دیلی میللتلرین و میللی سرحدلرین تمل عونصورو کیمی قبول ائتدیکلرینه داییر یازیر:

" زبان نيز يکى از همين مميزهاى انفکاک مردم براى تعيين حدود و مرزهاى دولت‌هاى ملى و تقسيم ثروت و منابع طبيعى تعيين گرديد. (پيش از آن اين تقسيم‌بندى با استفاده از دين و مذهب صورت می‌گرفت) براى تئوريسين‌هاى وقت بورژوازى مسير دادن به پژو هش‌ها و مطالعات زبان‌شناسى براى بهره‌بردارى و کسب سود از اين دانش (همانند ديگر دانش‌ها) لازم ديده شد.و صلاح براين ديده شده که مطالعه و تقسيم‌بندى بر حول محور زبان‌هاى زنده که توسط دولت‌ها به عنوان زبان رسمى به کار برده می‌شد. انجام گيرد از همان زمان اين بنياد کج در زبان‌شناسى تاريخى گذاشته شد. براى نمونه: براى زبان‌هاى ايرانى،زبان فارسى معاصر زبان مبنا قرار داده شد و براى آن دسته از زبان‌هاى ايرانى که در نتيجه آميزش با زبان‌هاى مغولى در پروسه‌اى دراز مدت از نظر دستورى در آنها گرايش به سوى پسوندى بودن بوجود آمده بود، زبان ترکى استانبولى زبان مبنا قرار داده شد. البته طبيعتاً زير بنا هايى مهيا شده براى اين تقسيم بندى از پيش نيز وجودداشت و اين در پروسه‌ى مشخصى تاريخی‌اى که به آميختگى زبانهاى آريايى تورانى (هفتاليان‌ها و طيفى از سکاها و.. ) با زبان مغولى در سده‌هاى پنجم و ششم ميلادى در مناطق جغرافيايى شمالى چين و استپ‌‌هاى جنوب سيبرى انجام گرفته بود که محصول و برآمد آن فرآيند، زبانى بود که در قسمت‌هاى شمالى شرقى ايران (خراسان قديم) رايج گشته بود که به دليل عدم وجود دولت مقتدر ايرانى و حکمرانى و تهاجمات اين اقوام آميخته که خود را ترک می‌ناميدند از آن زمان زبان ترکى ناميده شد و پس از آن نيز با به قدرت رسيدن اعراب که هجوم و سرازير شدن اين اقوام آميخته ـ از نظر نژادى و زبانى نيمه آريايى و نيمه مغولى بودند ـ به ايران که به حکومت رسيدن آنها در ايران را درپى خود داشت اين امتزاج و آميختگى در تداوم خود به دليل اسکان گزيدن آنها در مناطق سرد کوهستانى همانند آذربايجان ايران با زبان ايرانى آذرى به هم آميخت (انتخاب اين اقوام براى مسکن گزيدن در آذربايجان بنا به دليل طبيعت و محيط کوهستانى و سردخيز آذربايجان بود که با خوى و طبيعت خشن پروده شده‌ى آنها در مناطق سرد شمالى کره زمين بيشتر سازگارى داشت.)"(3).

اوسته گؤروندوگو کیمی علی اکبر حق پژوه ایسته دیگینه یئتیشمک اوچون گئرچکلیگی اولدوغو کیمی دئییل، ایشینه گلدیگی کیمی گئرچکلرین یؤنلرینی اله آلاراق باشقا یؤنلرینی تحریف ائتمگه چالیشیر. بیلیندیگی کیمی میللی مسئله، فرانسه نین بؤیوک بورژوازی دئوریمیندن 1789 اینجی ایلدن باشلایاراق دونیا چاپیندا اؤزونه یئر آچماغا باشلامیش. دیللری قوروپلارا بؤلوشدورمک مسئله سینه گلدیکده اونلارین دیری (زنده) یوخسا اؤلو اولدوقلاری اوچون دئییل، اونلاری تومجه (جومله) قورولوشو و باشقا دیللر ایله قوهوملوق ایلیشگیسی اولوب اولمادیغی آچیسیندان قوروپلامیشلار. بو مسئله نی بوگونکو ایران تمامیتچیلیگی گؤزو ایله ایضاح ائتمگه چالیشماق مدنیت دئییل، بربریت آلانلارینا یول آچار دئیه دوشونمه لی ییک. فارس دیلی نین آوروپاداکی ایرانیستیک اینستیتولاریندا تمل آلیندیغی مسئله یه گلدیکده بو مسئله "ایران دیللری" دئیه فارس، کورد، پشتو، لور، گیلک، تات و ساییره دیللر دئیه نظره آلینمیشدیر. یئری گلمیشکن آوروپا بیلگینلری نین "ایران دیللری" باشلیغی آلتیندا نه آنلادیقلارینی ایضاح ائتمک یئرلی اولاردی.

ایران دیل قوروپو

ایران دیللری هیند ژئرمن دیل عائیله سی نین هیند- ایران دیل قولو ویا آلت عائیله سی نی اولوشدورار. 1840 اینجی ایل آوقوست فیریدریش پوت August Friedrich Pott و خیریستیان لاسسین Christian Lassen طرفیندن بیر دیل قوروپونا "ایران دیللری" دئییمی آد اولاراق وئریلدی. اونلارا گؤره بوگون فارسچادا ایشله نن " Īrān" کلمه سی سغد دیلینده "Ērān" کلمه سی نین یئنی واریانتیدیر. اوسته کی شخصلر بو کلمه دن یولا چیخاراق او کلمه نی اویستادا اوخودوقلاری airiia و اؤزلری آریا کلمه سینه اؤنم وئردیکلری اوچون اونو arier کلمه سی ایله عئینیلشدیرمگه چالیشدیلار. بئله لیکله بوگونکو "ایران دیللری" دئییمی اورتایا چیخمیش اولدو. ایران دیللری آشاغیداکیلاردیر:

1-     فارسچا (دری، تاجیک).

2-      اوردو.

3-     کوردچه.

4-     نوریستانچا.

5-     بنگلادیشچه.

6-     نئپالچا.

7-     سئری لانکاچا و ساییره ...

گؤروندوگو کیمی علی اکبر حق پژوه ایددعا ائتدیکلری مسئله لر سو اوزرینده سامان کیمی تملسیز و اساس سیز گؤز بویامالارا بنزر ایفاده لردیر. بو مقاله لر میللی منلیگی و کیملیگی ایله تانیشلیغی اولمایان و فارس راسیستلرینه اویانلار اوچون بیر یئم دئیه دوشونولموشدور. علی اکبر حق پژوه ذات عالیدن گئنه ده اوخویوروق:

"...تقسيم بندى ‌هاى مختلف از سو‌ى تورکولوژها: شايد سخن گزافى نباشد که از استرالنبرگ (در اوايل قرن هيجدهم) افسر سوئدى که مدت چند سالى که به تبعيد به سيبرى از سوى حکومت تزارى روسيه محکوم شده بود (او در جنگ پولتوا به اسارت دولت تزارى در آمده بود) به عنوان اولين فردى نام برد که به برخى از اشتراکات زبانها‌ى اقوامى که در سيبريه زندگى می‌کردند پى برد. استرالنبرگ در مدت تبعيد خود با پشتکار به تحقيق در اين زبان‌ها پرداخت و چندين گويش از اين زبان‌ها را گرد آورد. او به تمامى آنها، زبان‌هاى تاتارى نام نهاده و به تقسيم‌بندى آنها همت گماشت"(3).

اوسته علی اکبر حق پژوه تورکولوژلار یئرینه دانیشماق یئرینه کئچمیشده کی چارلیق روس مقاملاری و ادبیاتیندان دانیشسایدی، داها یئرلی اولاردی. روسلار تورک خالقلاریندان ایلک اولاراق تاتارلار ایله تماسدا اولدوقلاری اوچون تورک دیلینده دانیشان خالقلارا "تاتار" آدی وئرردیلر. گؤروندوگو کیمی موأللیف روس قایناقلاریندان اوخودوغو ایکینیجی درجه لی ماتئریاللاری گؤتور قوی ائتمه دن چئینر توپور ائتمگه چالیشمیش مقامدا یئر آلیر. او زامانلار آلمانلار دا روسلاردان آلدیقلاری معلوماتلارا اساسن آذربایجانلیلاری "تورک" یئرینه "تاتار" و زامان گئدیشی ایله "آذربایجانلی" آدلاندیرمیشلار (11).

 

 

قایناقلار:

 

1        علی اکبر حق پژوه و رفقا، اوضاع میهنمان در برهه کنونی، نگرش ما و پیشنهادها (کار آنلاین، ارگان اینتئرنئتی فداییان خلق ایران):

http://www.kar-online.com/siasat/siasat-aliakbar-haqpeZuh-201085.html

2        علی اکبر حق پژوه، مرورى كوتاه بر ناسيوناليسم كور(1) پان تركيسم و پان ایرانیسم (پان عربیسم): کار آنلاین:

 http://www.kar-online.com/melli/melli-nationalism-alirezA-haqpeZuh-b2-200185.html

2.1     علی اکبر حق پژوه، مرورى كوتاه به ناسيوناليسم كور (٢) ناسيوناليسم كور بدون هويت تاريخى: کار آنلاین:

 http://www.kar-online.com/melli/melli-nationalism-alirezA-haqpeZuh-b2-200185.html

2.1.1   علی اکبر حق پژوه، مرورى کوتاه بر ناسيوناليسم کور بدون هويت تاريخى (٣)

انژکتاسيون فرهنگى ـ تاريخى، کار آنلاین:

 مرورى کوتاه بر ناسيوناليسم کور بدون هويت تاريخى (٣) انژکتاسيون فرهنگى ـ تاريخى
3        علی اکبر حق پژوه، (کار آنلاین بخش مسئله ملی): فیلولوژی

4        احمد کسروی، آذری یا زبان باستان آذربایجان، تهران 1309.

5        ایشیق سؤنمز، ساری نژاد یوخسا بوداچیلیق؟:

http://www.azadtribun.net/x53.htm

6        Finno-ugrische Sprachen:

http://de.wikipedia.org/wiki/Finno-ugrische_Sprachen

7        Altaische Sprachen:

http://de.wikipedia.org/wiki/Altaische_Sprachen

8        Bainbridge, M.: The Turkic Peoples of the World, 1993.

8.1     Johanson, L./ Csató, E. A. (Hg.): The Turkic Languages, 1998.

8.2     Menges, K. H.: The Turkic Languages and Peoples. An Introduction to Turkic Studies, 1995.

9        Altaische Sprache:

http://www.biologie.de/biowiki/Altaische_Sprache

10      Mongolische Sprachen:

http://de.wikipedia.org/wiki/Mongolische_Sprachen

11      Jäschke, Gotthard: Aserbaidschaner und Tataren. Mitteilungen der Ausland-Hochschule an der Universität Berlin, Jahrgang XL, Berlin 1937, S. 117ß129.

 

 

ایشیق سؤنمز 04.02.2007

 توپلوم