وهاب انصاری آدلی موللیفین "جنبش دمکراسی‌خواهی مردم ایران و رابطه آن با حرکت ملی آذربایجان" آدلی یازیسینا باخیش

دمکراسی مسئله سی نین هر هانکی بیر توپلومدا مدنی، اجتماعی و سیاسی تشکیلاتلارین یارانماسی ایله ایلگی اولدوغونو، اونلارین توپلوم اوزره بوراخدیقلاری اتگی و تأثیر ایله اورتایا قویولاجاق دگرلر مسئله سینی نظره آلارساق، تورک ائتنیگینه منسوب اولان و فارس تشکیلاتلارینا پادوچولوج ائدن ذاتلارین آذربایجانلیلارا ظاهیرده عاغیل قویماقلاری هانکی آنلام و اهیمیت قازانابیلر مسئله سی هر بیر اؤز دیل و مدنیتی اوزره دوشونن آذربایجانلینی دوشوندورن بیر مسئله ساییلار. ائله اوندان یانا دا آذربایجان و تورک موقعیتیندن چیخیش ائدن، آنجاق "ایران سراسری" دئیه بئیینلری فارسلیق مفکوره سی ایله شَلَم و شولَم ائدن ذاتلارین گؤروشلری داها دا دیققت چکیجی گؤرونر. بو باخیمدان دنیز ایشچی[1]، م. اینالی[2] و وهاب انصاری ذات عالی نین آذربایجان میللی مسئله سینی "دمکراسی" و "تشکیلاتهای ایران سراسری" دئیه فارسلیق مفکوره سی نین آلت چاتیسی آلتیندا دگرلندیرمک ایستکلری داها دا آغیرلیق قازانمیش مقوله ساییلار. یئری گلمیشکن وهاب انصای نین ذات عالی نین آذربایجانچی گؤروشلرینی نظردن کئچیرمکله مسئله نین هانکی آشامادا اولدوغونو گؤتور قوی ائتمیش اولاق، اوخویوروق:

"اخیرا “جمعی از فعالین آذربایجانی در رابطه با شرایط سیاسی روز” کشور بیانیه‌ایی را منتشر کرده‌اند. بیانیه در مورد مطالبات ترک‌های آذربایجان و رابطه آن با جنبش سراسری اعتراضی مردم ایران اظهار نظرهایی کرده است. مطالعه این اظهار نظرها تاسف هر فعال سیاسی دمکراسی‌خواه ایران و بویژه برای فعالین و مبارزان حرکتهای ملی، ملیت‌های غیرفارس ایرانی که مبارزه برای دمکراسی در ایران و مبارزه برای احقاق حقوق و خواسته‌های ملیت‌های غیرفارس ایرانی را تفکیک‌ناپذیر می‌دانند، و هم در جنبش سراسری و هم در جنبش‌های ملیت‌های غیرفارس ایرانی فعال هستند، بر می‌انگیزد"[3].

یاشیل حرکت آدینا باش وئرمیش اولایلاری گؤزدن کئچیردیکده بو حرکت کئچمیش 85 ایلده اولدوغو کیمی فارسلیغی اساس گؤتورموش فارس محورلی بیر حرکت ساییلار. دئمک، وهاب انصاری ذات عالی نین ایرانین باشدان باشا "سراسری" حرکتی دئیه قلمه آلدیغی حرکت، فارس اساسلی و فارس تمامیتچی تشکیلاتلاری نین ماراغی دوغرولتوسوندا اولدوغو و فارس تشکیلاتلارینا منسوب اولان ذاتلار مقام و منصب اله کئچیرمگه سوسادیقلاری، موللیف ده "سازمان فداییان خلق (اکثریت) فارس" تشکلاتینا پادوچولوق ائتدیگی اوچون بو تشکیلاتین حاکیمیته چاتماق قیزدیرماسینا و تب تؤکمه سینه قاپیلمایش ساییلار. ترس دورومدا ایران ممالیکی محروسه سی نین فارس اولمایان ایالت و ولایتلرینده "یاشیل حرکت" دئیه تازا نفسلی فارس ایلان و افعیلریلری نین زهرلرینی ایچمگه هئچ بیر ائتنیک او جومله دن آذربایجان میللتی سوسامیش دئییل.  دئمک، موللفین ائتدیگی تأسف - فارس تشکیلاتینا نماینده لیک ائده جک ایالت و ولایتلرده کی - فارس اولمایان ائتنیکلرین فارس ایستعمارینا داها ایلگی، ماراق و رغبت دویمادیقلاریندان ایلری گلن بیر مسئله ساییلمالیدیر. ترس دورمدا اؤزلرینی دموکرات قلمه آلان ذاتلار فارس ایستعمار مفکوره لی تشکیلاتلارا کؤله لیک دئییل، اؤز دیل و مدنیتلرینی اساس آلاراق اؤز میللی چیخار و منافعلرینی اساس گؤتورموش سیاسی و اجتماعی تشکیلاتلار یاراتمالیدیرلار دئیه دوشونمه لی ییک. گئنه ده اوخویوروق:

"... در میان امضا کنندگان این بیانیه نام‌هایی به چشم می‌خورد که آن‌ها بخوبی بر دغدغه و تلاش نیروهای سراسری دمکرات و چپ در رابطه با احقاق حقوق ملیت‌های غیرفارس ایرانی آگاهی دارند و خود شاهد کمک و حمایت نیروهای سراسری دمکرات و جمهوریخواه ایران بوده‌اند"[4].

وهاب انصاری ذات عالی نین اوسته کی ایفاده لری نین اساسسیز اولدوغونو بری باشدان بیلن فارس تمامیتچی و دئموکرات مئابلاری، "چه عرض شود، آفرین!!" دئیه فارسلیق مفکوره سینه قاپیلمیش بئلنچی ذاتلاری نظره آلاراق فارس تمامیتچیلیگی و ایستعمارینی ساوینماق و مدافع ائتمک اوچون داها هئچ نه گرکمه دیگی نین فرقینه وارمیش اولارلار. کئچمیش 85 ایلده کی ایران ممالیکی محروسه سی نین تاریخینه باخدیقدا فارس تمامیتچیلری طرفیندن "سراسری" آدلانمیش تشکیلاتلارین هئچ بیریسی ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر مسئله سینه انسان گؤزو ایله یاناشمامیشلار. دئمک، بو "دغدغه و چاپ چاپالار" فارس اولمایان ائتنیکلرین دیل و مدنیتلری نین قورونماسی و میللی حاقلارینا واریلماسی اوچون دئییل. فارس ایستعمارچیلیق گؤروشو بیر سیستیم اولاراق موختلیف ایدئولوژیک دونلارا بورونمکله یئرینه گؤره فارس اولمایان ائتنیکلرین اوغول و قیزلارینی فارسلیق دگیرمه نینده دارتیب یوخ ائتمک اوچون ظاهیرده مختلیف سیستیملر تؤرتمیش مقامدا یئر آلمیش گؤرونر. ائله اوندان یانا دا بوگون فارسلیغا قوللوق ائدن ذاتلار اؤزلرینی بیر قوللوقچو دئییل، بیر قورتولوشچو کیمی قلمه آلار گؤرونرلر. ترس دورمدا ییرمی بیرینجی چاغ و عصیرده مملکت چاپیندا سیاسی و اجتماعی تشکیلاتلاری اولمایان توپلوملارا حق قازاندیرماق، اونلارین میللی و مدنی حاقلاریندان مدافعه ائتمک اولماز مسئله سی آچیق و آیدیندیر. دئمک، فارسلیق باتلاغیندا مسخ اولموش و اؤزلرینی دمکرات حئساب ائدن ذاتلار ایلک اولاراق اؤزلرینی توتساق اولموش فارس ایستعمار تشکیلاتلاریندان آزاد ائتمه لی، سونرا توتساق اولموش اؤز میللتلری اوزره دوشونجه و فیکیر یئریتمه لیدیرلر. وهاب انصاری قلمیندن گئنه ده اوخویوروق:

"... احزاب، سازمانها و روشنفکران ایرانی در مبارزه برای تحقق خواسته‌ها و حقوق ملیت‌های غیرفارس ایرانی نباید ذره‌ایی تردید به خود راه بدهند. مبارزه برای احقاق حقوق ملی، ملیت‌های غیرفارس ایرانی مانند حقوق زنان، کارگران، جوانان و سایر اقشار و طبقات جزئی تفکیک‌ناپذیر از مبارزه برای دمکراسی در ایران است"[5].

وهاب انصاری ذات عالی نین اوسته کی گؤروشلرینی نظره آلدیقدا بو ذات واقعیتلر ایله دئییل، آرمان و خیال اساسیندا دوشونجه و فیکیر یئریتمک عرفه سینده یئر آلمیش گؤرونر. بو ایفاده نی اؤنه سوررکن میللی وارلیق مقوله سینی هر بیر آچی و زاویه دن بیر بوتونلوک اولوشدوران وارلیق اولاراق نظره آلمالی ییق. میللی وارلیق مقوله سی بوتون و بؤلونمزدیر. میللت مقوله سینه اساساً فارس تشکیلاتلاریندا خیدمت ائدن هر هانکی ذاتلار فارس دیل و مدنیتینی اساس گؤتوردوکلری، او دیل و مدنیت ایچریسینده اؤزلرینی ایفاده ائدیب دوشوندوکلری اوچون هر هانکی باشقا بیر دیل و مدنیت صاحابینی بیر میللی وارلیق اولاراق درک ائده بیلمزلر. ائله اوندان یانا دا بوگون فارس تشکیلاتلاری طرفیندن ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللتلر مسئله سی "قوم" و "قومیتلر" مقوله سینه تابع توتولاراق میللی بیلینج و شعوردان یوخسول فارس اولمایان ذاتلار فارسدان داها دا فارس اولماغا چالیشاراق وهاب انصاری ذات عالیلر کیمی  آرمانلیق مفکوره سی اساسیندا دوشونجه و فیکیر یئریتمگه چالیشاراق "دمکراسی در ایران" دئیه دولاییلی اولاراق میللتلر مقوله سینی وطنداشلیق "شهروندی" ساحه سینه دوشوره رک فارس اولمایان ائتنیکلری فارسلیق چاتیسی نین آلتیندا باریندیرماغا و اونلاری سسسیزجه فارس وطنداشلیق مقوله سینه تابع توتماغا چالیشارلار. وهاب انصاری ذات عالیدن گئنه ده اوخویوروق:

" بقول امضا کنندگان بیانیه، “شگفت انگیزترین پدیده عصر حاضر عدم امکان تحصیل ۳۰ میلیون انسان به زبان مادری خود یعنی زبان ترکی در این سرزمین می باشد. با وجود نهادینه شدن مبانی دمکراسی و رعایت حقوق بشر در بسیاری از جوامع، انسان آذربایجانی هنوز هم بسان گذشته تحت تأثیر افکار ن‍ژادپرستی تحقیر شده، موجودیت و هویت او انکار و ترک بودنش تحریف می گردد و تبعیض شدید اقتصادی را در اشکال گوناگون آن تحمل می کند.” اما امضا کنندگان بیانیه، توجه ندارند که در کشور ما بعد از یک قرن مبارزه، هنوز دمکراسی و رعایت حقوق بشر نه تنها نهادینه نشده است، بلکه مردم ایران برای نهادینه کردن دمکراسی و رعایت حقوق بشر مبارزه پیگیرانه‌ای را آغاز کرده‌اند، که امضا کنندگان بیانیه متاسفانه از مردم آذربایجان میخواهند که در مبارزه شهروندان ایران برای نهادینه کردن دمکراسی و تضمین رعایت حقوق بشر شرکت نکنند"[6].

اوسته گؤروندوگو کیمی وهاب انصاری ذات عالی، ظاهیرده اؤزونو درد اهلی نین دردینی باشا دوشموش گؤسترمگه چالیشدیغینا باخمایاراق فارس مفکوره سی ایله یوغرولدوغو اوچون گئنه ده ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر مسئله سینی درک ائتمیش دئییل. دئمک، فارس اولمایان ائتنیکلره سیاسی، اجتماعی و مدنی تشکیلاتلارین یارانماسینا اجازه وئریلمه دیگی دیکتاتورلوک اساسیندا دئییل، فارسلیق و فارس ایستعمارچیلیق اساسیندا دوشونولموش بیر مقوله ساییلار. فارسلیق مقوله سینه اساساً ایران ممالیکی محروسه سینده هر هانکی بیر شخص و تشکیلات هر هانکی بیر ایدئولوژونو اساس گؤتوره جگینه باخمایاراق اؤزونو  و سیاستینی فارسلیق مقوله سی چرچیوه سینده ایفاده ائتمه لیدیر. بو دا ایران اراضی سی (فارس ایمپئریاسی) نین تورپاق بوتونلوگو بیچیمینده ایفاده اولونموشدور. بو مقوله اؤزلرینی دمکرات و سکولار، میللی و میللی مذهبی آدلاندیران بوتون فارسچی تشکیلاتلار اوچون کئچرلیدیر.

دئمک، اؤزلرینی دئموکرات آدلاندیران فارس تمامیتچیلری فارس ایستعمارچیلیک و تمامیتچیلیک گؤروشلریندن گئری اوتورار، اؤز میللی و مدنی حاقلارینا قانع اولار و فارس اولمایان میللیتلرین میللی و مدنی حاقلارینی بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی بیانیه سینه اساساً بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی نین یانیندا و محضرینده رسمیته تانیرسالار، میللی و انسانی حاقلاری فارس ایستعمارچیلاری طرفیندن تالان اولموش میللیتلر او جومله دن آذربایجانلیلار اؤز میللی حاقلارینی گئری آلماق اوچون گؤز قیرپمادان فارس ایستعمارچیلیغی علیهینه سفربر اولارلار دئیه دوشونمه لی ییک. گؤروندوگو کیمی وهاب انصاری ذات عالی ظاهیرده اؤزونو عاریف گؤسترمگه و ایشاره ایله مسئله نین هانکی آشامادا اولدوغونو باشا دوشمک ایزلنیمی نی یانسیتماغا چالیشدیغینا باخمایاراق فارسلیق و فارس ایستعمارچیلیق اساسیندا یئریدیلمیش سیاسته آذربایجانلیلارین یوخ دئدیکلرینی ده درک ائتمیش دئییل. بو دئدیکلریمیز بوش سؤز اولماسین دئیه بوگون ایسلام آدی آلتینا بارینمیش فارس ایستعمارچیلیق مفکوره سی نین ایزلرینه دیققت یئتیرمک مسئله نین هانکی آشامادا اولدوغونو باشا دوشمک اوچون پیس اولماز دئیه دوشونوروک. فارس خبر آژانسیندان اوخویوروق:

"  خبرگزاري فارس: معاون فرهنگي و هنري اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي آذربايجان شرقي گفت: طرح برخورد با به كارگيري اسامي و عناوين بيگانه در سردرب مغازههاي سه شهر تبريز، مراغه و ميانه اجرا ميشود. ناصر وحيديمهر امروز در گفتگو با خبرنگار فارس در تبريز افزود: اين طرح به دنبال عقد قرارداد بين اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي آذربايجان شرقي با كانون فرهنگ، ادب و هنر استان از 30 آذر ماه امسال اجرا ميشود.  وي ادامه داد: به منظور حفظ قوت و اصالت زبان فارسي به عنوان يكي از اركان هويت ملي ايران و زبان دوم عالم اسلام و معارف و فرهنگ اسلامي، دستگاههاي قانونگذاري، اجرايي و قضايي كشور و سازمانها، شركتها و موسسات دولتي و همه شركتهايي كه مشمول قوانين و مقررات عمومي بر آنها مستلزم ذكر نام است و تمامي شركتها، سازمانها و نهادهاي مذكور در بند د تبصره 22 قانون برنامه دوم توسعه موظفند از به كار بردن كلمات و واژههاي بيگانه و گزارشها و مكاتبات، سخنرانيها، مصاحبههاي رسمي خودداري كنند.  وحيديمهر اظهار داشت: همچنين از استفاده از اين واژهها روي همه توليدات داخلي اعم از بخشهاي دولتي و غيردولتي كه در داخل كشور عرضه ميشود، ممنوع است.  وحيديمهر با اشاره به دستگاههاي نظارتي در خصوص اجراي اين طرح گفت: نظارت بر فعاليتهاي تبليغاتي اصناف، تابلوهاي سر در مغازهها و بسته بندي كالاها با همكاري سازمانهاي ذيربط همچون فرهنگستان زبان و ادب فارسي، اداره كل ثبت شركتها، اداره كل اماكن عمومي ناجا، شهرداريها و ... پيگيري و اجرا شود.
وي تصريح كرد: همچنين در مواردي كه نسبت به فارسي يا غيرفارسي بودن عبارت مورد نظر اختلاف نظري وجود داشته باشد، براساس اين قانون، اين نوع ابهامات از فرهنگستان زبان و ادب فارسي به عنوان مرجع تشخيص استعلام ميشود.  معاون فرهنگي و هنري اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي آذربايجان شرقي افزود: قانون ممنوعيت به كارگيري اسلامي، عناوين و اصلاحات بيگانه در تاريخ 14/9/75 به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيده است و طبق مصوبه 19/2/78 هيئت وزيران آييننامه اجرايي قانون مذكور به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ارجاع شده است و از سال 1380 طبق بخشنامههاي ارسالي وزارتخانه به ادارات كل فرهنگ و ارشاد اسلامي استانهاي كشور، اين آييننامه حالت اجرايي به خود گرفت.  وحيديمهر با بيان اينكه تا سال گذشته 200 واحد صنفي اقدام به تغيير يا تصحيح طرح سردرب مغازه خود كردهاند، افزود: اين اداره كل در آذر سال 86، با تشكيل ستاد ويژهاي براي اجراي دستورالعمل اجرايي قانون ممنوعيت به كارگيري اسامي، عناوين و اصطلاحات بيگانه در تبريز و با عقد قرارداد با كانون فرهنگ و هنر و ادب آذربايجان شرقي اقدام به عملياتي كردن اين طرح در سطح شهر كرد.
وي ادامه داد: با اجراي اين طرح، 590 اخطار صادر شد كه تعداد 530 واحد صنفي نسبت به تغيير سردرب مغازه اقدام كردند.  معاون فرهنگي و هنري اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي آذربايجان شرقي اضافه كرد: همچنين تعداد 60 واحد صنفي به علت عدم تمكين به قوانين و مقررات تبليغاتي كشور براي اقدام قانوني به اداره اماكن معرفي شدند.  وحيديمهر گفت: در سال 87 نيز اين اداره كل پس از عقد قرارداد مجدد با كانون مذكور از تاريخ 30/9/87 اقدام به اجراي طرح خواهد كرد كه اين طرح علاوه بر شهر تبريز در شهرهاي مراغه و ميانه نيز به اجرا درخواهد آمد.
وي با بيان اينكه هماهنگي و اطلاعرسانيهاي لازم براي جلوگيري از تخلفات آتي به عمل آمده است، افزود: مكاتباتي با سازمان بازرگاني، صنايع و معادن و شراي اصناف و اتحاديه تابلوسازان انجام گرفته است تا يادآوريهاي لازم به اصناف در راستاي اجراي طرح تابلو سرد مغازه خود انجام گيرد"[7].

اوسته کی فارس مجلیسی نین میللیتلر علیهینه تصویب ائتدیگی قانونلارین تاریخینی نظره آلدیقدا بوگون اؤزلرینی "یاشیل حرکت" باشچیلاری آدلاندیران ذاتلارین زامانیندا ("هاشمی رفسنجانی، خاتمی و شرکاء") پرویز ورجاوندلرین گؤستریشی اساسیندا قبول اولونموش و اجرایا وئریلمیش بندلر بوگون اجتماعیته و آذربایجان اجتماعیتینه یانسیماغا باشلامیش. دئمک، فارس ایستعمارچیلاری طرفیندن "سردار سازندگی" آدینی آلمیش هاشمی رفسنجانی، "طرفدار گفتگوی تمدنها" آدینی آلمیش سید محمد خاتمی خندانین و شرکاء سی نین قویروقلاری حاکیمیت چکیش برکیشمه سینده قاپی آراسیندا قالدیقلاری اوچون بو ذاتلار کئچمیشده مجلیسده قبول ائتدیکلری فارس ایستعمارچیلیق قانونلارینی اجتماعیته و آذربایجان اجتماعیتینه مصلحت اوزوندن یانسیتماق ایستمه میشلر. محمود  احمدی نژاد ایسه ایکینجی دؤنم ایش اوستونه گلدیگیندن سونرا بوگون یاشیل حرکتچی آدلانان ذاتلارین (هاشمی رفسنجانی، سیدمحمد خاتمی و شرکاء) طرفیندن میللیتلر علیهینه تصویب ائتدیریلمیش  قانونلاری اجرایا قویموش گؤرونر. بونلارا باخمایاراق اؤزلرینی دمکرات، سکولار و سوپر دمکرات آدلاندیران هئچ بیر فارس اوپوزیسیون تشکیلاتی اؤز اورگان و سیته سینده آذربایجان اوزره حیاتا کئچمکده اولان بئلنچی چیرکین و ایستعمارچی داورانیشلاری قینامامیش و اونلاری دونیا اجتماعیتینه بیله چاتدیرماق ایستمه میشلر. ترسینه اونلار  آذربایجان و آذربایجانلینی بیر سوتلو قویون کیمی ساغماغا چالیشمیشلار. آذربایجان میللی مسئله سی نین دیرچلمه سی ایله فارس ایمپیریاسیندا تورکچه شعر کتابلاری نین یاییلماسینا بیله قاداغا قویولموش، اوخویوروق:

" چند هفته پیش آقای مهندس امیری گفت: دیوان ترکی آقای علی سیفی شاعر ساوه‌ای را برای اخذ مجوز به اداره ارشاد قم برده بودیم، بعد از یک و نیم ماه انتظار مجوز ندادند. پرسیدم: به بیت یا ابیات خاصی نظر داشتند؟ گفت: نه، صرفا به جهت ترکی بودن کتاب. می‌گویند: به خاطر شیوع پان ترکیسم بعد از این به کتب ترکی مجوز نمی‌دهیم. قضیه را جدی نگرفتم تا اینکه امروز با دوست شاعر و پژوهشگرمان آقای ائل اوغلو تماس گرفته بودم. در اثنای صحبت ایشان نیز گفتند: به مجموعه ائل ادبیاتی در قم مجوز ندادند و می‌گویند به کتابهای ترکی مجوز نمی‌دهیم...... این تصمیم اداره ارشاد قم با مفاهیمی چون عدالت، تبعیض و نژاد پرستی چه نسبتی دارد؟ این مسئله با سخنان آقای احمدی نژاد در رابطه با زبان ترکی که در روزهای انتخابات در تبریز برزبان راندند چه قدر همخوانی دارد؟ سؤالهای بی پاسخی از این دست انگیزه پرداختن به این مسائل را از انسان می‌گیرد و جز نگارش چندین سطر آشفته و بی‌سامان برای ثبت در تاریخ – که همواره ذهن ما را تخدیر کرده است – چاره‌ای فراروی ما نیست. ای تاریخ! تو شاهد باش که ما این روزهای تلخ را تجربه کردیم"[8].

سؤزون قیساسی: بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللتلر فارس تمامیتچیلیگی و ایستعمارچیلیغی ایله اوز اوزه دیرلر. بو میللتلر "سازمانهای سراسری" دئیه فارس ایستعمار تشکیلاتلاری ایله فارس ایستعمارچیلیغی علیهینه دؤیوشمک دوشونجه و فیکیرینه قاپیلسالار، میللی بیلینج و میللی شعور باخیمیندان تحمیق، میللی گوج و هدف باخیمیندان ایسه هر هانسی بیر فارس آخینی نین منافعینه قوربان گئتمکدن باشقا بیر هدفه وارابیلمزلر (چاتابیلمزلر). یالنیز ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان ائتنیکلر بیرلیکده فارس ایستعمارچیلیغینا و ایستعمار گوجلرینه قارشی قویارسالار، اؤزلرینی  بو تولولدوغو مهلکه دن آزاد ائده بیلرلر دئیه دوشونمه لی ییک.

قایناقلار